Aşık Veysel Kimdir?

Asıl Adı : Veysel Şatıroğlu (Aşık Veysel)
Doğum Tarihi : 25 Ekim 1894
Doğum Yeri : Sivrialan, Şarkışla – Sivas / Türkiye
Ölüm Tarihi : 21 Mart 1973 ( 79 yaşında aramızdan ayrılmıştır)
Ölüm Yeri : Sivrialan, Şarkışla – Sivas / Türkiye
Evlenme : 1- Esma Şatıroğlu (e. 1919; – )
2- Gülizar Şatıroğlu (e. 1929; 1973 )
Ebeveynleri: Gülizar Şatıroğlu (annesi), Ahmet Şatıroğlu (babası)
Çocukları : Ahmet Şatıroğlu, Menekşe Süzer, Bahri Şatıroğlu, Zekine Şatıroğlu
ve Hayriye Özer,
Meslek : Türk Halk Ozanı ve Şair
Aktif Yılları: (1931 – 1971)

Aşık Veysel Hakkında

“Uzun ince bir yoldayım / Gidiyorum gündüz gece / Bilmiyorum ne haldeyim / Gidiyorum gündüz gece” ya da “Dost dost diye nicesine sarıldım / Benim sadık yârim kara topraktır” sözcüklerini duymayan var mıdır? Türk Halk Müziğine adını altın harflerle yazdıran, sazın ve sözün ustası, aşıklar geleneğinin 20. Yüzyıldaki en önemli temsilcilerinden ünlü şair ve Ozan Aşık Veysel’ den bahsediyoruz tabii ki…

Görmeyen gözlerine rağmen, gönül gözüyle gördüklerini şiir dizelerinde dile getiren, şiirlerinde sade, samimi ve içten üslubuyla hoşgörü, sevgi, birlik, beraberlik, vatanseverlik ve tabiat konularını işleyen Âşık Veysel, sahip olduğu ilim ve irfanla halkının da bilinçlenmesine öncülük eden gerçek bir sanatçıdır… “Kürtü, Türkü, Çerkezi / Hep Ademin oğlu, kızı / Beraberce şehit, gazi / Yanlış var mı ve neresi” dizeleriyle, etnik köken ayrımı yapmaksızın birlik olmak çağrısı yaparak, bugünlere ışık tutmaktadır.

Bir çok eseri Barış Manço, Fikret Kızılok, Selda Bağcan, Tarkan, Hümeyra, Gülden Karaböcek, Haluk Levent, Esin Afşar ve Belkıs Akkale gibi sanatçılar tarafından tekrar yorumlanan büyük ozan, yabancı sanatçılara da ilham kaynağı olmuş; ABDli elektrogitar virtüözü Joe Satriani, Veysel’ den aldığı ilhamla 2008 yılında çıkardığı albümünde kendi bestelediği enstrümantal bir eser olan “Aşık Veysel” isimli, parçaya yer vermiştir.

 Aşık Veysel’in Hayatı

Veysel Şatıroğlu, çiftçi bir aile olan Gülizar ve Ahmet Ulu (sonradan Şatıroğlu) çiftinin, altı çocuğundan beşincisi olarak 25 Ekim 1894 tarihinde Sivasın Şarkışla ilçesinin Sivrialan köyünde dünyaya gelmiştir. Veysel küçük bir çocukken Sivas’ta Çiçek Hastalığı salgını baş göstermiş ve iki kız kardeşi de bu hastalığa yakalanarak vefat etmişlerdir. Ardından yörelerinde yaygınlaşan çiçek hastalığına Veysel de yakalanmış, henüz yedi yaşındayken, önce sağ gözünü kaybetmiş, ardından sol gözüne de perde inmiştir.

Bu hastalıktan bir süre sonra, ahırda yaşanan kaza neticesinde sol gözünü de kaybetmiştir. Böylece Veysel’in karanlık günleri başlamıştır. Hastalığa yakalanmasını Veysel şöyle anlatır:

“Çiçeğe yatmadan evvel anam güzel bir entari dikmişti. Onu giyerek beni çok seven Muhsine kadına göstermeye gitmiştim. Beni sevdi. O gün çamurlu bir gündü, eve dönerken ayağım kaydı ve düştüm. Bir daha kalkamadım. Çiçeğe yakalanmıştım… Çiçek zorlu geldi. Sol gözümde çiçek beyi çıktı. Sağ gözüme de, solun zorundan olacak, perde indi. O gün bugündür dünya başıma zindan.”

Küçük Veysel görme engeli nedeniyle okula gidemediği gibi, arkadaşları ile oyun da oynayamadığından yalnızdır ve bunu fark edip üzülen babası, oyalanması için ona bir bağlama almıştır. Veysel’in bağlamayı çalma gayretini gören babası, sanat sahibi olması için, sonradan Âşık Veysel’in kendisinden “ilk saz hocam” diye bahsettiği Molla Hüseyin’e çırak olarak verir. Sivrialan Köyü’ ne gelen halk şairi Camşıhlı Ali Ağa’da, usta malı şiirleri çalıp söylemeyi ona öğrettiği için, Aşık Veysel’ in ilk hocalarındandır.

Kendilerinin ölümünden sonra ona kim bakacağı endişesini taşıyan ailesi, 1919 yılında 25 yaşındayken onu köylerinden Esma adında bir kızla evlendirdikten bir yıl sonra kendileri yaşama veda etmişlerdir. Veysel’ in bu evlilikten iki çocuğu olduysa da, çocukları kısa sürede yaşamlarını yitirmişler, daha da acısı karısı gizlice kendisini terk etmişti. 2.evliliğini bir tekkede tanıştığı Gülizar Hanım ile 1929 yılında yapmış ve bu evlilikten de yedi çocuğu dünyaya gelmiştir.

1930 yılında tanıştığı, aynı zamanda şair ve oyun yazarı da olan Sivas Milli Eğitim Müdürü Ahmet Kutsi Tecer, Aşık Veyseldeki cevheri ilk gören kişilerden biri olmuştur. Ahmet Kutsi Tecer, Aşık Veyselin şiirlerinin tanınması için büyük destek vermiş, 5 Ocak 1931 tarihinde yine Ahmet Kutsi Tecer tarafından düzenlenen “Sivas Aşıklar Bayramı”na katılan Âşık Veysel, saz şairi olarak adını kamuoyuna duyurmuştur.

1933 yılında, Cumhuriyet’imizin 10. Yılı kutlamaları kapsamında Nahiye Müdürü’ nün isteği üzerine “Atatürk’tür Türkiye’nin İhyası” sözcükleri ile başlayan, “Cumhuriyet Destanı” adlı ilk şiirini yazmıştır. Cumhuriyet Destanı şiiri halk tarafından çok beğenilen Aşık Veysel’ e, Ahmet Kutsi Tecer tarafından “Halk Şairi” belgesi verilir. Aşık Veysel, ilki 15 Nisan 1936’da olmak üzere, muhtelif tarihlerde TRT radyolarında çeşitli programlara konuk olmuştur.

Sivas Milli Eğitim Müdürü Ahmet Kutsi Tecer’ in atamasını gerçekleştirmesi üzerine Aşık Veysel 1941 yılından itibaren Arifiye, Hasanoğlan, Eskişehir Çifteler, Kastamonu Gülköy, Yıldızeli Pamukpınar ve Samsun Ladik Akpınar Köy Enstitülerinde birer yıl saz öğretmenliği yaptıktan sonra, 1946 yılında kendi isteğiyle köyüne dönüp meyvecilik yapmaya başlamıştır.

Aşık Veysel 1952 yılında senaryosunu Bedri rahmi Eyüboğlu’nun yazdığı, Metin Erksan’ın yönettiği kendi hayatını konu edinen “Karanlık Dünya” filminde rol alarak, oyunculuk da yapmıştır.

1952 yılında Aşık Veysel’ e büyük bir vefa örneği gösterilerek, Türk Folklor Araştırmaları Dergisi (İhsan Hınçer) önderliğinde, çeşitli kurum ve kuruluşların da desteğiyle önce İstanbul’ da sonrasında da Ankara’ da “Jübile Gecesi” düzenlenerek; şiirleri okunmuş, Aşık Veysel çeşitli yönleriyle tanıtılmıştır.

1965 yılında, TBMM tarafından özel bir kanun çıkartılarak “Ana dilimize ve milli birliğimize yaptığı hizmetlerden ötürü” yaşadığı sürece, vatanî hizmet tertibinden olmak üzere aylık bağlanarak ödüllendirilmiştir.

Aşık Veysel, 30 Ekim 1964 tarihinde düzenlenen “II. Sivas Halk Şairleri Bayramı” na ozan olarak, 28-30 Ekim 1967 tarihinde düzenlenen “Konya II. Âşıklar Bayramı”na ise jüri üyesi olarak katılmıştır. Büyük usta 1971 yılında, Nevşehirin Hacıbektaş ilçesinde son konserini vermiştir.

Ünlü Ozan, 21 Mart 1973 tarihinde saat 03.30 da, hayata gözlerini açtığı Sivrialan köyünde – şimdi adına müze olarak düzenlenen evde- akciğer kanseri hastalığı nedeniyle vefat etmiştir.

Aşık Veysel hakkında günümüze kadar birçok kitap, makale yazılmış, armağan dergi çıkartılmış, sempozyumlar yapılmış; hayatını konu alan belgeseller, filmler, tiyatro oyunları ve televizyon programları düzenlenmiştir. Yine hayatı, şiirleri ve müziği çeşitli üniversitelerin yüksek lisans ve doktora çalışmalarına konu teşkil etmiştir.

Ölümünden Sonra Adına Yapılanlar

• 2014 yılında Devlet Opera ve Balesi tarafından, “Âşık Veysel’in Ölümünün 41. Yılı Anısına”, ”Dostlar Beni Hatırlasın” adlı tek perdelik dans tiyatrosu sahnelenmiştir.
• Aşık Veysel’ in hayatını anlatan 2. film olan Aşık adlı film, 2016 yılında senarist ve yönetmen Bilal Babaoğlu tarafından çekilmiş ve bu filmde torun Yeliz Şatıroğlu da rol amıştır.
• Sivas’ taki “Atatürk ve Kongre Müzesi”nde 2023 yılında Aşık Veysel adına bir oda tahsis edilerek, bu odada ünlü ozanın kişisel eşyaları, fotoğrafları, silikon heykeli, plakları, kasetleri ve köy yaşantısını yansıtan eşyaları sergilenmeye başlanmıştır.
• Aşık Veysel’in Sivrialan köyünde yaşadığı evi, Kültür Bakanlığı tarafından 1982 yılında müzeye dönüştürülmüş olup; burada büyük ustanın kişisel eşyaları, sazları, fotoğraflar yer almaktadır.
• Sivas Cumhuriyet Üniversitesine bağlı olarak ve de Âşık Veyselin vasiyeti dikkate alınarak 1994 yılında kurulan Şarkışla Aşık Veysel Meslek Yüksek Okulu, her yıl ortalama 700-800 öğrenciye eğitim vermektedir.

Şiir Kitapları

Yalın bir Türkçe ile dili ustalıkla kullanarak, toplumsal olaylar, doğa, siyaset ve din temalı; yaşama sevinci – hüzün, iyimserlik- umutsuzluk duygularının iç içe işlendiği, zaman zaman da ince eleştirilerin yer aldığı şiirler yazmıştır.

1. Deyişler (1944)
2. Sazımdan Sesler (1950)
3. Dostlar Beni Hatırlasın (1970)
4. Bütün Şiirleri (1984 yılında bütün şiirleri tekrar yayınlandı)

Eserleri

1- Anlatamam Derdimi
2- Arasam Seni Gül İlen
3- Atatürk’e Ağıt
4- Beni Hor Görme
5- Beş Günlük Dünya
6- Bir Kökte Uzamış
7- Birlik Destanı
8- Çırpınıp İçinde Döndüğüm Deniz
9- Çiçekler
10- Cümle Âlem Senindir
11- Derdimi Dökersem Derin Dereye
12- Dost Çevirmiş Yüzünü Benden
13- Dost Yolunda

14- Dostlar Beni Hatırlasın
15- Dün Gece Yar Eşiğinde
16- Dünyaya Gelmemde Maksat
17- Esti Bahar Yeli
18- Gel Ey Âşık
19- Gonca Gülün Kokusuna
20- Gönül Sana Nasihatim
21- Gözyaşı Armağan
22- Güzelliğin On Para Etmez
23- Kahpe Felek
24- Kara Toprak
25- Kızılırmak Seni Seni
26- Küçük Dünyam
27- Murat
28- Ne Ötersin Dertli Dertli
29- Necip
30- Sazım
31- Seherin Vaktinde
32- Sekizinci Ayın Yirmi İkisi
33- Sen Bir Ceylan Olsan
34- Sen Varsın
35- Şu Geniş Dünyaya
36- Uzun İnce Bir Yoldayım
37- Yaz Gelsin
38- Yıldız (Sivas Ellerinde)

Başka Dile Çevrilen Eserleri

• Bu Alemi Gören Sensin: David Selim Sayers ve Evrim Emir-Sayers – The One Who Sees This World Is You (İngilizce)
• Dostlar Beni Hatırlasın: David Selim Sayers ve Evrim Emir-Sayers – Let My Friends Remember Me (İngilizce)
• Kara Toprak: David Selim Sayers ve Evrim Emir-Sayers – Dark Earth (İngilizce)
• Uzun İnce Bir Yoldayım: David Selim Sayers ve Evrim Emir-Sayers – I’m on a Long and Narrow Road (İngilizce)

Aşık Veysel İle İlgili Video