Çocuklarda Ekran Bağımlılığı Nasıl Önlenir?

Çocuklarda ekran bağımlılığı, maalesef çağımızın en büyük pedagojik ve sosyolojik problemlerinden biri olarak karşımıza çıkıyor. Teknoloji alanında kaydedilen gelişmeler, uygun şekilde kullanıldığında büyük yarar ve kolaylık sağlarken, yanlış değerlendirildiğinde ise pek çok anlamda zarar verebiliyor.

Özellikle çocuklarda son dönemde artan; telefon, tablet ve TV karşısında çok zaman geçirme, ekran olmadan yemek yiyememe, bir şeyler izlemeden kendisini sakinleştirememe, oyun oynarken sıkılıp ekran önünde olmayı tercih etme gibi durumlara şahit oluyoruz. Ancak bu durum, hem çocuğun zihinsel gelişimine ket vuruyor, hem de sosyalleşme becerisini ve öz güvenini düşürüyor.

Peki hangi koşullarda ekran bağımlığından söz edilebilir, ekran bağımlılığının zararları nelerdir ve bu probleme karşı nasıl önlemler alınabilir? Bu yazımızda, tüm bu soruların cevaplarını bulabilir, konuya ilişkin görsellere göz atabilir ve son bölümde ise uzman videolarına ulaşabilirsiniz.

Çocuklarda Ekran Bağımlılığının Belirtileri Nelerdir?

• Çocuğun ekranı bırakmakta güçlük çekmesi ve çeşitli şekillerde direnç göstermesi (ağlama, hırçınlaşma vb.)
• Uyku saatlerinin ekran nedeniyle gecikmesi ve sonrasında da uykuya dalmakta güçlük çekilmesi
• Ekran olmadan yemek yiyememe
• Tv, tablet veya telefon başındayken tuvalete gitmek gibi temel gereksinimleri erteleme
• Okul başarısında düşüşlerin yaşanması
• Yaşıtlarıyla oyun kurma becerisinin gelişmemesi
• Korkunç rüyalar görme ve uykuda konuşma gibi semptomların baş göstermesi
• İzlediği yayınlar ile gerçek hayatı birbirine karıştırmak
• Algıda zayıflama, hareketlilikte azalma, konuşmada yavaşlama şeklinde sıralanabilir.

Çocuklarda Ekran Bağımlılığının Zararları Nelerdir?

• Baş, boyun ve kas ağrıları, tutulmalar, iskelet sisteminde gelişim bozukluları
• Göz ile ilgili problemler, görme sorunları
• Hareketsiz yaşam tarzı ve ekran karşısında abur cubur yeme isteği nedeniyle; çocukluk çağı obezitesi riskinde artış
• Dikkat eksikliği ve odaklanma problemleri
• Uyku bozuklukları
• Sinirlilik, hırçınlık, ağlama krizleri ve öfke nöbetlerinde artış
• Kendini ifade etmekte güçlük çekme
• Akran zorbalığı
• Sosyalleşme başarısının azalması, yalnızlaşma
• Gerçeklik algısında yaşanan bozulmalar
• Stres yönetimi konusunda yetersiz olma; duygularını tanımlayamama
• Nörolojik bozukluklar, konuşmada ve zihinsel gelişimde gerileme
• Çevresel olaylara yeterince ilgili ve duyarlı olmamak gibi, fiziksel ve psikolojik pek çok probleme yol açarak, çocuğun ilerideki hayatını olumsuz yönde etkiliyor.

Çocuklarda Ekran Bağımlılığı Nasıl Önlenir?

Zaman Kısıtlaması Yapın

Öncelikle unutmayın ki, ebeveyn sizsiniz. Kuralları belirlemek ve sınır çizmek sizin göreviniz! Yapılan bilimsel araştırmalar, 2 yaşından küçük çocukların ekranla hiç tanışmaması, 2-5 yaş arası çocukların günde 1 saat, 5 yaşından büyük grupların ise günde 2 saat ile ekran sürelerinin kısıtlanması gerektiğini ortaya koymuştur. Bu kurala her şartta uyulması sağlanmalıdır.

Ekran Kullanımının Ortak Alanlarda Olmasını Sağlayın

Odasına gidip telefon veya tabletle zaman geçiren çocuk, denetimsiz olduğunu hissederek sınırları aşabileceğine inanır. Oysa ki siz onun hangi yayınları izlediğini ve ne kadar süre ile izlediğini kontrol altında tutmalısınız. Bu nedenle çocuğunuz teknoloji ile iç içeyken, onunla aynı ortamda olmaya özen gösterin.

Teknolojiyi Ödül-Ceza Yöntemi Haline Getirmeyin

Örneğin; ”yemeğini yersen tablet izleyebilirsin” veya ”ödevini bitirmezsen sana telefon yok” gibi söylemler, çocuğun ekran ile arasındaki bağı kuvvetlendirir. Onu yalnızca bir araç olarak değil, amaç olarak görmesine yol açar.

Alternatif Aktivitelere Yöneltin

Sportif faaliyetler ve sanatsal etkinlikler, bir çocuğun hem fiziksel hem de duygusal gelişimi açısından oldukça önemlidir. Onu sürekli teknoloji ile haşır neşir olmaktan kurtaracak en anlamlı şey, ekranın yerine koyabileceği etkinliklerdir. Ailecek oynanacak zeka oyunları, resim, müzik, satranç, jimnastik gibi aktiviteler, çocuklarda ekran bağımlılığını azaltmaya büyük oranda yardımcıdır. Ayrıca yapacağınız doğa gezileri ve piknikler de yine, oksijeni bol, keyifli ve çocukların ilgisini yöneltebileceğiniz etkinlikler arasında yer alır.

İlginizi Çekebilir: İstanbul’da Piknik Yapılacak Yerler!

Dijital Güvenliğe Dikkat Edin

Çocuğunuzun ne izlediğine, izlediği şeyin yaşına uygun olup olmadığına, gelişimini nasıl etkileyeceğine dikkat edin. Bu anlamda gerekli güvenlik tedbirlerini alın, kilit ve kontrol sistemlerini öğrenerek aktif şekilde uygulayın.

Örnek Olun- Aile İçi İletişime Öncelik Verin

Çocuğunuza ”telefonu, tableti bırak” derken, sizin elinizde teknolojik aletlerin olması, oldukça tutarsız bir algı yaratır. Yalnızca söylemlerinizle değil eylemlerinizle de rol model olun. Ailecek kaliteli zamanlar geçirmeye, oyunlar oynamaya ve mutlaka sohbet etmeye özen gösterin.

Hep Birlikte Okuma Saati Yapın

Ailecek kitap okuma rutini oluşturun. Çocuklarda ekran bağımlılığını engellemenin önemli yollarından biri de onu kitap okumaya teşvik etmektir. Fakat bunu düzenli olarak ve siz de sürece dahil olarak yapmanız gerekir.

Yaşıtlarıyla Bir Arada Olmasına Olanak Tanıyın

Çocuklarda ekran bağımlılığı; yapacak bir şey bulamama, can sıkıntısı ve aile içi iletişim eksikliği gibi nedenlerle ortaya çıkar. Ancak ailecek yaptığınız etkinliklerin yanı sıra, çocuklarınızın akranlarıyla etkileşimde olabileceği oyun grupları ya da çeşitli faaliyet alanları da çok değerlidir. Böylece çocuk, teknolojiden uzaklaşarak sosyalleşme ve kendini ifade etme fırsatı bulacaktır.

NOT: Bu bilgiler tedavi amaçlı değildir, alanında uzman bir psikologdan profesyonel destek almanız yararınıza olacaktır. Sağlıklı günler dileriz.

Çocuklarda Ekran Bağımlılığı İle İlgili Video