Sadri Alışık Kimdir?
Asıl Adı : Mehmet Sadrettin Alışık (Sadri Alışık)
Doğum Tarihi : 5 Nisan 1925
Doğum Yeri : Paşabahçe, Beykoz, İstanbul / Türkiye
Ölüm Tarihi : 18 Mart 1995 ( 69 yaşında aramızdan ayrılmıştır)
Ölüm Yeri : İstanbul / Türkiye
Evlenme : 1- Neriman Esen (e. 1951; b. 1957)
2- Çolpan İlhan (e. 1959; ö. 1995)
Ebeveynleri: Rafet Alışık (babası), Saffet Alışık (annesi)
Çocukları : Kerem Alışık
Torunu : Sadri Alışık
Eğitim: Güzel Sanatlar Akademisi, İstanbul
Meslek : Tiyatrocu, Sinema Oyuncusu ve Komedyen
Aktif Yılları: 1939-1995
Sadri Alışık Hakkında
Türk Sinemasının en renkli oyuncularından biri olup, özellikle canlandırdığı “Turist Ömer”, “Ofsayt Osman” gibi yıllar yıllar sonrasına bile yetecek kadar zamansız tiplemelerle hafızlara kazınan, Türk sinema Tarihi” nin çeşitli dönemlerine tanıklık ederken, “saygınlık” ve de “unutulmazlık” değerleriyle taçlandırılmış müstesna bir sanatçıdır Sadri Alışık…
Dönemlerin mi sanatçıları, yoksa sanatçıların mı dönemleri etkilediği bilinmez ama, zaman gelmiş her birinin farklı özelliği olan dönemler ve bu dönemlerdeki akımlar, modalar, eğilimler onun oyunculuğunu biçimlendirirken; kimi zaman da Sadri Alışık oynadığı filmlerdeki canlandırdığı karakter ve tiplemelerle dönemleri etkileyerek, kimi eğilim ve modaların ortaya çıkmasına yol açmıştır.
“Bu da mı gol değil be Hakim Bey?” “Spak üç çay çek bize ordan, demli olsun” ”Yalvarmaktansa kaybetmeyi tercih ederim. Prensip meselesi..” replikleri dilimize pelesenk olmamış mıydı?
Her dönemde kendisini yinelemekten çok, yenileyerek ayakta kalma başarısını gösteren, başrolü de ikinci adamlığı da, olumlu ya da olumsuz karakterleri de aynı başarıyla oynayabilen, ama kendisine duyulan sevgiden hiçbir şey kaybetmeyen, onca renkliliği ve zenginliğiyle Türk sinemasının yıldızlar skalasında sınırlı bir yere sığdırabilmenin mümkün olmadığı bir yıldızdır, ekoldür, fenomendir Sadri Baba !
Sadri Alışık Hayatı
5 Mart 1925 tarihinde İstanbul’un Beykoz ilçesi’ nde üç katlı ahşap bir evde dünyaya geldiğinde, ailesi kendisine Mehmet Sadrettin adını koymuşsa da; tüm ailenin kendisine Sadri diye hitap etmesi nedeniyle, bu isimle de sanat dünyasına adım atmıştır.
Henüz ilkokulda okurken, bir sünnet töreninde izlediği Naşit Özcan Tiyatrosu’nun gösterisi sayesinde, tiyatroya merak sardı. Gözlemci bir karakteri olan Sadri, oyunculuğa olan sevdası yüzünden mahallede akranları ile çocuk oyunları oynamak yerine, kendi piyesler yazıyor ve onları arkadaşlarına oynuyordu.
Küçük Sadri oyunculuk heveslerine ailesinin karşı çıkmasına rağmen, oyunculuk aşkından vazgeçmemiş, Paşabahçe 39. İlkokulu’nda üçüncü sınıfta okurken, İstiklal adlı oyunda Adalı Halil adlı başrol karakteri canlandırmıştır. Sonrasında ailesi de oğullarının isteğine anlayış göstererek, sanatsal faaliyetlerine destek olmaya başlamışlardır.
Eğitim hayatına Beykoz Ortaokulunda ve sonrasında da İstanbul Erkek Lisesinde devam eden Sadri Alışık, aynı zamanda da Cağaloğlu Halk Evinde tiyatro eğitimine başlayıp, oyunculuk çalışmalarını bugünkü adı “Sadri Alışık Tiyatrosu” olan “Küçük Sahne”de üstat Muhsin Ertuğrul yönetiminde sürdürmüştür.
Giderek oynadığı rollerle dikkatleri üzerine çeken genç Sadri, 17 yaşında “Zehirli Kucak” adlı oyunda başarıyla canlandırdığı rahip rolü ile ilk kez basında yer almıştır. Genç sanatçı, Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Resim Bölümü’nde bir süre eğitim aldıktan sonra, çeşitli dergilerde grafikerlik yapmış, ayrıca pek çok yağlı boya ve kara kalemden oluşan resimler yapmıştır. Akademide aldığı resim eğitiminin, sinemada canlandırdığı karakterlerin nasıl görüneceğini tasarlama ve çizme konusunda yararı olduğunu katıldığı bir televizyon programında açıklamıştır.
Amatör tiyatro çalışmalarına 1940 yılında Eminönü Halkevi’nde başlayan Alışık, profesyonel çalışmalarını Karaca, Site, Oraloğlu, Çevre, Oda ve Kent tiyatrolarında sürdürmüştür. Halkevindeki bir oyunda izleyip çok beğendiği Alışık’ a yönetmen Faruk Kenç tarafından başrol teklif edilince, 1944 yılında Günahsızlar filmi ile sinema dünyasına adım atmıştır. 1951 yılında bir film setinde tanışıp çok sevdiği Ayhan Işık ile bir çok filmde birlikte rol almışlar ve aralarındaki dostluk 1979’da Ayhan Işık’ ın vefatına kadar devam etmiştir.
1959 yılında hikayesi Attila İlhan’a ”Yalnızlar Rıhtımı” filminde canlandırdığı Rıdvan Kaptan rolüyle dikkatleri üstüne çektiği gibi, yine bu filmde başrol oynayan Çolpan İlhan’la tanışarak, 20 Ağustos 1959 tarihinde evlenmiş ve bu evlilikten 1960 yılında oğulları Kerem Alışık dünyaya gelmiştir.
Farklı niteliklerdeki rolleri canlandıran Sadri Alışık, Turist Ömer, Ofsayt Osman ve Ali Baba gibi karakterlerle Yeşilçam’ın unutulmazları arasına girmiş; dram rolleriyle başlayan oyunculuk kariyeri, komedi oyunculuğuyla zirveye ulaşmıştır. Kariyeri boyunca 200’den fazla filimde rol alan Sadri Alışık’ın oyunculuğu hiçbir zaman “belirli bir karakter” ya da “belirli bir film türü” ile sınırlı olmamış; Küçük Hanımefendi serisiyle Türk sinemasının ilk güldürü karakteri olarak gösterilen,Turist Ömer filmleri ve Ayşecik serisi ile izleyicinin gönlünde yer edinirken, dram filmlerinde oynayan Sadri Alışık dört dörtlük bir sanatçı olmuştur.
“Turist Ömer” karakteri, “hiç kimseye eyvallah etmeyen, canının istemediği hiçbir şeyi yapmayan, hiçbir işte sürekli çalışamayan, ama buna rağmen iyi niyetinden ödün vermeyen” bir tip olarak, seyirci tarafından çok sevilmişti.
Sadri Alışık rol aldığı tüm filim ve dizilerde, dürüstlük ve doğruluğa özlem duyan, yaşama sevinci hiç tükenmeyen, umutlu ve güzelliğe tutkun karakterleri canlandırmıştır. Avare filmindeki performansından sonra sesinin güzelliği keşfedilen Sadri Alışık, seyircinin ve gazino patronlarının ısrarı üzerine “Turist Ömer tipini” sahneye taşıyarak, hem şarkı söylediği hem de hikâyeler anlattığı gazino programlarında halkın büyük beğenisini toplamıştır. Filmlerde seslendirdiği şarkılardan oluşan üç tane kırkbeşlik plak çıkartmıştır.
Her biri gönüllere taht kuran bu filmlerde yer alan; ”Yalvarmaktansa kaybetmeyi tercih ederim. Prensip meselesi…”, “Şu hayatın falanları filanları malum…”, ”Ama kabahat bende değil, şarkıdaki o kızda. “Bu da mı gol değil be hakim bey” ““Spak üç çay çek bize ordan, demli olsun” gibi unutulmaz replikleri halen kulaklarımızdadır.
Sadri Baba, İstanbul’u öyle çok sevdi ki, en güzel şiirlerini hep İstanbul için yazdı. İstanbul için yazdığı şiirlerinin içinde toplandığı ”Bir Ömürlük İstanbul” adlı kitabında yer alan şiirlerinden biri şöyleydi:
“Ben bir İstanbul yalnızıyım
İçerim hep hasret çarşısı
İşim budur geceleri sevgiler satarım
Mehtaplar denizler çiçek kokuları satarım
Hasret çarşısıdır rengarenk bu dükkan
Gündüzleri kapanır
Renklerin hepsini satarım da
Maviyi bir çift gözde kendime saklarım…”
Sadri Alışık, yaşadığı karaciğer yetmezliği rahatsızlığı nedeniyle dönemin Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın desteğiyle 1990 yılında ABD’ye giderek, organ nakli ameliyatı olarak Türkiye’ ye dönmüş ve birkaç yıl sağlıklı bir şekilde yaşamışsa da; bir süre sonra karaciğer, böbrek ve solunum yetmezliği ile kemik iliği hastalığı için tekrar tedavi görmeye başlamış ve 18 Mart 1995 tarihinde mücadeleyi kaybederek sevenlerine, çok sevdiği İstanbul’una ve sinemasına veda etmiş, Zincirlikuyu mezarlığında toprağa verilmiştir.
Büyük ustanın ardından eşi Çolpan İlhan tarafından Sadri Alışık Kültür Merkezi kurulmuş olup, her yıl ”Sadri Alışık Sinema ve Tiyatro Ödülleri” verilmektedir.
Sadri Alışık’ın Meşhur Film Replikleri
Sadri Alışık filmlerinde her biri hayat dersi olacak nitelikte pek çok replik kullanmıştır. İşte bunlardan birkaçı:
- Bu da mı gol değil be hakim bey !
- Sokak köpekleɾine selam veɾdiğin zaman, insan olmaya çeyɾek kalmıştıɾ.
- Cüzdan gitti Müjgan. Para mmühim değil de, içinde resmin vardı…
- Hayat demek ölümü beklemek demektiɾ. Az çok, heρimiz yıldızlaɾı, ağaçlaɾı, işte falanlaɾı, filanlaɾı göɾeceğiz, biɾçok şeyin tadına bakacağız, sonɾa da Gidiyoɾum elveda şaɾkısını söyleyeceğiz. Öyle ise; gidenin de, kalanın da gönlü hoş olsun.
- “Spak üç çay çek bize ordan, demli olsun”
- Seni öyle biɾ seveɾim ki, dengeni kaybedeɾsin. Kiliseye gideɾ, Selamun aleyküm deɾsin.
- Yalvarmaktansa kaybetmeyi tercih ederim. Prensip meselesi…
- Düşündüm de insan ömɾü dediğin sayfalık hikaye, onu da oluɾ olmaz şeyleɾle kaɾalamak yanlış. Heɾ şeye gülüp geçmek lazım. Onun için sen de gül ama, yalancıktan değil. Geçmişi, eskiden olanlaɾı, kalbinin sızısını, sevdiğin insanı falan heɾ şeyi boş veɾeɾek gülmelisin. Gül hadi, güzel yüzüne gülmek yaɾaşıɾ hemen şimdi. Bak, bak ben nasıl gülüyoɾum dünya umuɾumda değil.
Sadri Alışık Filmleri
Canlandırdığı “Turist Ömer” ve “Ofsayt Osman” tipleriyle tanınan Sadri Alışık, yaşamı boyunca 200’ den fazla filmde filimde rol aldığı bilinmektedir.
1- Günahsızlar (1944)
2- Fato / Ya İstiklal Ya Ölüm (1949)
3- İstanbul Geceleri (1950)
4- Çakırcalı Mehmet Efe (1950)
5- İstanbul Çiçekleri (1951)
6- Hürriyet Şarkısı (1951)
7- Allaha Ismarladık (1951)
8- Kendini Kurtaran Şehir / Şanlı Maraş (1951)
9- Tanrı Şahidimdir (1951)
10- Vatan ve Namık Kemal (1951)
11- Yavuz Sultan Selim Ağlıyor (1952)
12- İki Süngü Arasında (1952)
13- Suçlu Benim (1953)
14- Soygun (1953)
15- Halıcı Kız (1953)
16- Beyaz Şehir (1955)
17- Battal Gazi Geliyor (1955)
18- Sevdiğim Sendin (1955)
19- Izdırap Şarkısı (1955)
20- Beş Hasta Var (1956)
21- Kahpenin Aşkı (1957)
22- İftira (1958)
23- İstanbul Macerası (1958)
24- Duvaklı Göl (1958)
25- Altın Kafes (1958)
26- Ben Kahbe Değilim (1959)
27- Yalnızlar Rıhtımı (1959)
28- Şeytan Mayası (1959)
29- Zümrüt (1959)
30- Kalpaklılar (1959)
31- Hicran Yarası (1959)
32- Vatan Uğruna / Kıbrıs’ın Belası Kızıl Eoka (1959)
33- Düşman Yolları Kesti (1959)
34- Utanmaz Adam (1961)
35- Küçük Hanımefendi (1961)
36- Aşkın Saati Gelince (1961)
37- Külkedisi (1961)
38- Silahlar Konuşuyor (1961)
39- Seni Benden Alamazlar (1961)
40- Şahane Kadın (1961)
41- Seviştiğimiz Günler (1961)
42- Daima Kalbimdesin (1962)
43- Küçük Hanımın Şoförü (1962)
44- Ayşecik Yavru Melek (1962)
45- Küçük Hanım Avrupa’da (1962)
46- Hayat Bazen Tatlıdır (1962)
47- Fatoş’un Bebekleri (1962)
48- Küçük Hanımın Kısmeti (1962)
49- Acı Aşk (1963)
50- Maceralar Kralı (1963)
51- Çalınan Aşk (1963)
52- Korkusuz Kabadayı (1963)
53- İlk Göz Ağrısı (1963)
54- Arka Sokaklar (1963)
55- Dişi Kurt (1963)
56- Geçim Dünyası (1963)
57- Bize de mi Numara (1963)
58- Üç Öfkeli Genç (1963)
59- Helal Olsun Ali Abi (1963)
60- Aman Kimse Duymasın (1963)
61- Kendini Arayan Adam (1963)
62- Ayşecik Çıtı Pıtı Kız (1964)
63- Hızır Dede (1964)
64- Anadolu Çocuğu (1964)
65- Ayşecik Cimcime Hanım (1964)
66- Afilli Delikanlılar (1964)
67- Taşralı Kız (1964)
68- Avare (1964)
69- Sıkı Dur Geliyorum (1964)
70- Turist Ömer (1964)
71- Uçurumdaki Kadın (1964)
72- Erkek Sözü (1964)
73- Sokakların Kanunu (1964)
74- Beş Şeker Kız (1964)
75- Köye Giden Gelin (1964)
76- Ahtapotun Kolları (1964)
77- Bomba Gibi Kız (1964)
78- Fıstık Gibi Maşallah (1964)
79- Kelebekler Çift Uçar (1964)
80- Hırsız (1965)
81- Soytarı (1965)
82- Pantolon Bankası (1965)
83- Yankesicinin Aşkı (1965)
84- Turist Ömer Dümenciler Kralı (1965)
85- Şaka ile Karışık (1965)
86- Kocamın Nişanlısı (1965)
87- Adım Çıkmış Sarhoşa (1965)
88- Komşunun Tavuğu (1965)
89- Seveceksen Yiğit Sev (1965)
90- Üç Kardeşe Bir Gelin (1965)
91- Serseri Aşık (1965)
92- Berduş Milyoner (1965)
93- Nazar Değmez İnşallah (1965)
94- Ava Giden Avlanır (1965)
95- Boyacı (1966)
96- Karakolda Ayna Var (1966)
97- Sokak Kızı (film, 1966) (1966)
98- Sana Lâyık Değilim (1966)
99- Efkârlıyım Abiler (1966)
100- Kaderin Cilvesi (1966)
101- Ah Güzel İstanbul (1966)
102- Milyonerin Kızı / İntikam Hırsı (1966)
103- Seni Bekleyeceğim (1966)
104- Turist Ömer Almanya’da (1966)
105- Şoför Deyip Geçmeyin (1966)
106- Sevgilim Bir Artistti (1966)
107- Gariban (1966)
108- Günahkar Kadın (1966)
109- Akşamcı (1967)
110- Bitirimsin Abi (1967)
111- Hindistan Cevizi (1967)
112- Serseri (1967)
113- Ringo Kazım (1967)
114- Ağır Suç (1967)
115- Şaşkın Hafiye Killing’e Karşı (1967)
116- Marko Paşa (1967)
117- Serseriler Kralı (1967)
118- Bekâr Odası (1967)
119- Gecekondu Peşinde (1967)
120- Kız Kolunda Damga Var (1967)
121- Paydos (film, 1968)
122- Efkarlı Sosyetede (1968)
123- Benimle Evlenir Misin (1968)
124- Yara (1968)
125- Agora Meyhanesi (1968)
126- Dertli Gönlüm (1968)
127- Kırmızı Fener Sokağı (1968)
128- Menekşe Gözler (1969)
129- Muhabbet Kuşu (1969)
130- Acı İle Karışık (1969)
131- Ağlama Değmez Hayat (1969)
132- Turist Ömer Arabistan’da (1969)
133- Kaldırım Çiçeği (1969)
134- Hancı (1969)
135- Damga (1969)
136- Altın Kalpler (1969)
137- Zalim (film, 1970)
138- Tatlı Hayal (1970)
139- Fatoş Talihsiz Yavru (1970)
140- İşler Karışık (1970)
141- Ah Müjgan Ah (1970)
142- Darıldın mı Cicim Bana (1970)
143- İç Güveysi (1970)
144- Arkadaşlık Öldü mü? (1970)
145- Talihsiz Baba (1970)
146- Erkeklik Öldü mü Abiler (1970)
147- Turist Ömer Yamyamlar Arasında (1970)
148- Fıstık Gibi (1970)
149- Afacan (1970)
150- Tamam Mı Canım (1971)
151- Cımbız Ali / Yırtık Niyazi (1971)
152- Kavanoz Dipli Dünya (1971)
153- Sevdiğim Uşak (1971)
154- Çılgın Yenge (1971)
155- Ali Baba Kırk Haramiler (1971)
156- Ayıpettin Şemsettin (1971)
157- Turist Ömer Boğa Güreşçisi (1971)
158- Üvey Ana (1971)
159- Afacan Küçük Serseri (1971)
160- Toto Kralı (1971)
161- Ay Aman Of (1972)
162- Kırk Yalan Memiş (1972)
163- Aynı Yolun Yolcusu (1972)
164- Gelinlik Kızlar (1972)
165- Afacan Harika Çocuk (1972)
166- Sevgili Hocam (1972)
167- Tatlım (1973)
168- Balıkçı Osman (1973)
169- Turist Ömer Uzay Yolunda (1973)
170- Dikiz Aynası (1973)
171- Dertli (1973)
172- Atını Seven Kovboy (1974)
173- Ayyaş (1974)
174- Ne Hakem (1974)
175- Haşhaş (1975)
176- Deli Deli Tepeli (1975)
177- Baş Belası (1976)
178- Ben Sana Mecburum (1976)
179- Saffet Beni Affet (1976)
180- Hamza Dalar Osman Çalar (1976)
181- Seyahatname (1977)
182- Acı Hatıralar (1977)
183- Kartallar Yüksek Uçar (1983-1985)
184- Babamın Namusu (1986)
185- Eşşek Oğlum ve Ben (1986)
186- Çalıkuşu (1986-1988)
187- Çapkın Baba (1986)
188- Kız Babası (1986)
189- Bebek Davası (film) (1986)
190- Şalvar Bank (1986)
191- Saat Sabahın Dokuzu (1987-1989)
192- Yengeç Sepeti (1994)
Sadri Alışık Plakları
- 1964: Avare / Dalgamıza Bakalım – Serengil Plak
- 1964: Tophane Rıhtımında / Turist Ömer – Melodi Plak
- 1970: Turist Ömer Arabistan’da / Turist Ömer – Saner Plak
Ödülleri
- 1966: Sanremo Bodrig Hera Güldürü Filmleri Şenliği – Gümüş Ağaç Plakası Özel Ödülü – Ah Güzel İstanbul Filmi ile
- 1971: 8. Altın Portakal Film Festivali – En İyi Yardımcı Erkek Oyuncu Ödülü – Afacan Küçük Serseri Filmi ile
- 1994: 31. Altın Portakal Film Festivali – En İyi Erkek Oyuncu Ödülü – Yengeç Sepeti Filmi ile ( Mehmet Aslantuğ ile birlikte)
